Devapriyaji - True History Analaysed

அசன்பத் நடராஜர் சிலை- 4ம் நூற்றாண்டு

தலைக்கு மேலே உயர்த்திய இருகரங்கள் ஒரு நாகத்தினை பிடித்துள்ளன. இடது கரமொன்றில் முத்தலை சூலம் ஏந்தி மற்றொரு கரமோ இடபத்தை வருடிய வண்ணம் காண்பிக்கப்பட்டுள்ளார். 

வலப்பக்கம் இரு கைகளில் ஒன்றில் டமருகமும் மற்றொன்றில் அக்கமாலையும் பிடித்துள்ளார். இவரது மெலிந்த தேகத்தில் முப்புரிநூல் தெளிவாக விளங்க சதுர தாண்டவ அமைப்பில் கால்கள் நடனமிட ஒரு பூதகணம் அவரை வணங்கும் பாவனையில் அவருக்கு வலப்புறத்தே அமர்ந்துள்ளது நோக்கத்தக்கது. 

சிரசின் மீது கொண்டை போல இறுக்கிக்கட்டிய ஜடாமகுடமும் அங்கு இலங்கும் பிறைச்சந்திரனும் அழகாக அதன் மேல் ஒரு ருத்ராஷ மாலையும் இவரது மேனிக்கு மேலும் அழகு சேர்க்கின்றது. 

இந்த சிற்பம் ஒடிசாவின் வரலாற்றில் அசன்பேட் கல்வெட்டு என மிக முக்கியமானதாக தொல்சியல் அறிஞர்கள் கருதுகின்றனர்.

நச்னா குதாராவின் நடேசமுர்த்தி குப்தர்கள் காலமான ஐந்தாம் நூற்றாண்டைச் சேர்ந்ததாகவும் இதுவே நமக்கு முதன்முதலாக சரித்திர பூர்வமாக காணக்கிடைக்கும் தாண்டவமூர்த்தி சிற்பம்

இந்த சிற்பமானது மதுரை வெள்ளியம்பலத்தில் கால்மாறி ஆடின கோலத்துடன் ஒத்துப்போவதாக திரு. C. சிவராமமூர்த்தி அவர்கள் அதே புத்தகத்தில் குறிப்பிடுகிறார்

இந்த அழகான ஆடல் வல்லான் சிலை தற்போது டில்லி தேசிய அருங்காட்சியகத்தில் உள்ளது

எலிபெண்டா தீவுகளின் மகோன்னதமான ஆடல்வல்லான்

 இராஷ்டிரகூடரின் காலத்தைச் சார்ந்த மும்பையின் புறநகர்ப்பகுதியான கரபுரி என்னும் எலிபெண்டா தீவுகளின் மகோன்னதமான ஆடல்வல்லானைப்பற்றி விவரித்திருந்தது

மும்பையின் புறப்பகுதியில் கிழக்கே எட்டு கிலோமீட்டர் தொலைவில் உள்ள கரபுரி தீவுகளில் உருவாக்கப்பட்ட எலிபெண்டா குகைக்கோயில்கள் உருவான காலம் பற்றி வேறுபட்ட தரவுகள் பல உள்ளன. 

நடராஜரின் தாண்டவக்கோலம் பதின்மூன்று அடி அகலமும் பதினொன்று அடி உயரமும் உள்ள புடைப்புச் சிற்பமாக மேற்கு சுவற்றின் கீழ்ப்பகுதியில் அமைந்துள்ளது. நிருத்தமூர்த்தியாக கருதப்படும் இவர் பெரும்பாலும் சேதமுற்றவரே. இவரது எட்டு கரங்களில் பலவற்றைக் காணவில்லை. லலித கரணத்தில் நடனமிடும் இவரின் இடுப்பிற்கு கீழே உள்ள பெரும்பகுதிகளையும் காணவில்லை. வலக்கரம் ஒன்றில் தூக்கிப்பிடிக்கப்பட்ட பரசுவில் வளைந்து நெளிந்து தொங்கும் நாகம் நம்மை வியப்புற வைக்கிறது. இடது கரம் ஒன்றினில் தனது உத்தரீயத்தின் ஒரு பகுதியை தூக்கி பிடித்தவாறும் இந்த சிற்பத்தில் காண்பித்துள்ளனர் ( இத்தகு பாணி இன்னும் நிறைய சிற்பங்களில் நம்மால் காண முடிகிறது. ஒருவேளை இதுவே பின்னாளில் சோழஅரசர்களின் காலத்தில் செப்புப்படிமங்களில் இடது தோளின் மீது வடிக்கப்படும் உத்தரீயத்திற்கு முன்னோடியோ தெரியவில்லை. ஆயினும் எனக்கு அப்படியும் இருக்கலாம் என்று ஊகிக்கத்தோன்றுகிறது ). பிற கரங்களுள் வலது முன் கரம் டோலஹஸ்தமாக இடப்புறமாக வீசி ஆடும் வண்ணம் காணப்படுகிறது. இவரது வலது துடையின் மேலெழும்பிய பகுதி வலது முழங்காலை மடித்து லலித கரணமாகவே வைத்திருப்பதை நமக்கு உணர்த்துகின்றது. ஸ்தித பாதமாக இருக்கவேண்டிய இடது கால் முழுவதிலும் முற்றாக சேதமடைந்து இடுப்பு பகுதியிலிருந்தே இல்லாதது மிகவும் வருந்தத்தக்க ஒன்று. இவரைச்சுற்றி உள்ள மேற்பகுதிகளில் பிரம்மா, விஷ்ணு, இந்திரன், அரம்பையர் முதலானோர் இருக்க பிருங்கியும் கணேசரும் இந்திரனும் கார்த்திகேயனும் இவரது வலப்பக்கத்தில் காட்சி தருகிறார்கள். ஈசனின் இடப்பக்கம் அம்பிகையும் பரமனின் களி நடனத்தைக் காண, இருபுறமும் சேடியரும் பூதகணங்களும் பிற இருடியரும் சுரர்களும் படை சூழ, பிரபஞ்ச இயக்கத்தை, தனது தாள லய ஸ்ருதிகளுடன் பரமேஸ்வரன் நிருத்த மூர்த்தியாக தரிசனம் அளிக்கிறார். என்னே சிற்பிகளின் கற்பனை வளம். என்னே அவர்தம் சீரிய பணி. எத்துணை நேரம் நோக்கினும் சலிக்காத ஆனந்த காட்சியல்லவா இது. இதுவன்றோ நமது பிறவிப்பேறு. இதைக்காணத்தானே நாவுக்கரசர் கயிலையை நோக்கி மெய் தேய கடும் பயணம் செய்தார். ஈசனால் அம்மை என அழைக்கப்பட்ட காரைக்கால் கண்ட கனிஅமுதம் பரமனின் பேரானந்தத்தருளினால் ஆலங்காட்டிலேயே இக்காட்சியை தரிசனம் செய்ய நேர்ந்தது. இந்த காணுதற்கரிய காட்சியை காணவல்லோ புலிக்கால் முனிவரும் பதஞ்சலி மகரிஷியும் தில்லை வனக்காட்டில் கடுந்தவம் செய்து இறைவனடி ஏகினர்... 

ஆடல்வல்லானின் அணிவகுப்புத் தொகுப்பு அவரது நர்த்தனத்தை பல்வேறு தெய்வங்கள் காண்பதுபோல் வடக்கில் உள்ள குடைவரையின் பக்கவாட்டு சுவற்றில் அமைந்துள்ளது. மையத்தில் நாம் காணும் நடராஜரின் ஜடாமகுடத்தில் எத்துணை நுண்ணிய வேலைப்பாடுகள் ! அவரது முகம் காலத்தின் போக்கில் மிகவும் தேய்ந்து போயிருந்தாலும் எலிபெண்டா அளவுக்கு பிரம்மாண்டமாக இல்லையென்றாலும் அவரது லலித கரண நாட்டியம் மட்டுமே இங்கே பிரதானமாக காட்சிப்படுத்தப்பட்டுள்ளது. இரு காதுகளில் ஸ்படிக குண்டலம் இலங்க, ஜடாமகுத்தினை மேலும் அழகூட்ட முத்துச்சர வரிசையும், மகுடத்தில் காணும் ரத்னாபரணங்களும் நம்மை வியப்புற வைக்கின்றன. இவரது வீசுகரமும் இடப்பக்கமாகவே நீட்டப்பட்டுள்ளது. பிற கரங்களும் பெரும்பாலும் பின்னப்பட்டுள்ளன. இடது பாதம் ஸ்திதபாதமாக கீழே வைத்து வலது முழங்காலினை மடித்து சதுர தாண்டவ அமைப்பில் களிநடம் புரிகிறார் போலும். ஆயினும் முழங்காலுக்கு கீழே இரு கால்களையும் காணவில்லை. இரு பாதங்கள் மட்டுமே கீழே தரையில் பாவி அவரது பண்டைய திருநடனத்தை நமக்கு பறைசாற்றிக் கொண்டிருக்கிறன. இந்த நடனக்காட்சி நமக்கு கொங்குநாட்டின் பாண்டிக்கொடுமுடியின் செப்புப்படிமத்தின் சதுர தாண்டவ அமைப்பை ஒத்ததாக நாம் கூறலாம்.

வலது பாதத்தை சற்றே முன்னிறுத்தி இவர் ஆடும் அழகோ சொல்லவொண்ணா ஆனந்தத்தை நம் மனதில் ஊற்றுவிக்கிறது. இவரின் கால்களுக்கு இருமருங்கிலும் ஆடும் கோலத்தில் இரு இருடியர் காணப்படுகின்றனர். இவருள் நமது இடப்பக்கத்தே காணப்படும் முனிவர் ஜடாமுடியுடன் எலும்பும் தோலுமாக பரமனின் சதுர தாண்டவ அமைப்பிலேயே தோற்றமளிக்கிறார். நிச்சயம் இவர் பிருங்கிதான். மற்றொருவர் மனித உருவில் காணப்படும் நந்தியாகவோ அல்லது மஹாகாளராகவோ ஏதேனும் சிவகணமாகவோ இருக்க வாய்ப்பு அதிகம். இவர் ஊர்த்வரேதஸுடன் காணப்படுகிறார். பிருங்கியின் அருகில் தாள வாத்யம் இசைப்பது பாணாசுரன்தான். இசையில் ஒன்றி மிருதங்கம் மற்றும் டோல் போன்ற இரண்டு தோலிசைக்கருவிகளை வாசிக்கும் பாவனையில் நாம் காண்கிறோம். தென்னகத்தில் காணப்படும் குடமிழவின் அமைப்பில் இந்த இசைக்கருவிகள் இல்லை. அவருக்கு வலப்புறத்தில் அமர்ந்திருக்கும் ஒரு சிவகணம் சுருட்டைமுடி கேச அலங்காரத்தில் கனத்த பனை ஓலைச்சுருள் காதணியுடன் கைகளில் தாள வாத்தியத்தை வைத்திருக்கிறார். ஓஹோ !!! இங்கே நாம் காண்பது கைலாயத்தில் சந்தியா நிருத்தம் செய்யும் பரமேஸ்வரனின் லீலா வினோத கூத்தல்லவா. இன்னும் வேறு எவரெல்லாம் இங்கே குழுமியுள்ளனர் என்பதையும் பார்ப்போமே.

நமது இடதுபக்கத்தில் நேர் மேலே நான்முகன் அமர்ந்துள்ளார். அவரது மகுடமும் முற்கால குப்தர்கால காந்தாரக்கலையினை சார்ந்துள்ளது சிறப்பு. அவரது அருகில் ஒரு ஆணும் பெண்ணும் வித்யாதர்களாக மேகமூட்டத்தின் மேலே பறக்கும் கோலத்தில் வடிக்கப்பட்டுள்ளனர். அருகில் மேலும் இரண்டு கணங்களோ அல்லது சுரர்களோ காட்டப்பட்டுள்ளனர். பிரம்மாவிற்கு கீழ் கணேசரும் ஒரு சிவகணமும் அமர்ந்திருக்க இன்னும் கீழே குழந்தையாக ஸ்கந்தரும் அவரைப் பிடித்தவண்ணம் வேறு ஒரு தேவரும் உள்ளனர். இவர் ஒரு வேளை இந்திரனோ தெரியவில்லை. இந்த பகுதியில் காணப்பெறும் அனைவரும் ஸ்வாமியின் நாட்டியத்தில் ஒன்றி கைகளை குவித்து வணங்கியும் வாத்தியங்களை இசைக்கும் பல கோலங்களில் காட்டப்படுகிறார்கள். இனி எதிர்ப்பக்கத்தில் காணும் உருவங்களை ஆய்வோம்.

நமது வலப்பக்கத்தில் நேர் மேலே கருடனின் மீது ஆரோகணிக்கும் மஹாவிஷ்ணு ! இவர் வலது கரமொன்றில் கதையை மேல் நோக்கி பிடித்துள்ளார். இடது கரம் ஒன்று அவரது முழங்காலில் ஊன்றப்பட்டுள்ளது. கருடனின் முகம் இங்கேயுள்ள கணங்களின் சாயலிலேயே காட்டப்பட்டுள்ளது. இவரது கேச அலங்காரத்தையும் கவனியுங்கள். குப்தர்களின் தேவ்கர் தசாவதார ஆலயத்தில் காட்டப்படும் சேஷசயன விஷ்ணு சிற்பத்தின் ஆயுதபுருஷர்களின் அதே அலங்காரம்தான் இங்கும் உள்ளது. இங்கும் கந்தர்வ ஜோடி ஒன்றும் மற்றும் மேலும் இரண்டு தேவபுருஷர்களும் ( திக்பாலகராக இருக்கலாம் ) உள்ளனர். இவர்களின் கீழே வானத்தின் மேகக்கூட்டம் காட்டப்பட்டுள்ளது.

இவர்களுக்கு கீழ்ப்புறத்தில் கௌரியும் அவரை கைத்தாங்கலாக லாகு கொடுத்து தாங்கிப் பிடித்துள்ள அவரது சேடிப் பெண்ணான விஜயாவும் நிற்க, அவர்களுக்கு அருகில் மலர் ஒன்றினை ஏந்திப் பிடித்துள்ள கோலத்தில் மற்றுமொரு பெண் தெய்வமும் உள்ளன. இவரும் திருமகளாக இருக்க வாய்ப்பு அதிகம். அறிந்தவர் தெளிவுபடுத்தலாம். இங்கே காட்சிப்படுத்தப்பட்டுள்ள அனைத்து பெண் உருவங்களும் வாகாடக ராஷ்டிரகூட சிற்ப எழிலின் சாயலில் வடிக்கப்பட்டுள்ளனர். ஒரு வேளை எட்டாம் நூற்றாண்டில் இந்த குடைவரை அமைக்கப்பட்டிருந்தால் இங்கே உள்ள சிற்பங்களின் பாணி வெகு நூற்றாண்டுகளாக தொடரப்பட்ட வழுவாத சிற்பக்கலை மரபினை ஒத்ததாக இருப்பதை நாமும் நன்கு உணர்வோம். இதற்கு இவர்களின் உடலுறுப்புகள், முகபாவனை, அணிகலன்கள், கேச அமைப்பு, நிற்கும் தொனி போன்றவை நமது கருத்திற்கு கட்டியம் சொல்லுகின்றன.

இனி மீண்டும் நமது நடேசமூர்த்திக்கு வருவோம். இவரது சமகால சிற்பங்களைப் போலவே இவரும் எண்கரத்தினரே. வலது கரங்களை மேலிருந்து ஆராய முற்பட்டோமேயானால் முதல் கரம் கோடரியை பிடித்துள்ளது. மேலும் இரண்டு கரங்கள் உடைந்துள்ளதினால் அவைகளில் என்ன காட்டப்பெற்றிருக்கும் என்பது புரியவில்லை. எனினும் வேறு சிற்பங்களுடன் ஒப்பிட்டு இதனைப்பற்றி பின்னர் ஆராய்வோம். முன்னே உள்ள வலக்கரம் இடப்பக்கமாக வீசிய கஜஹஸ்தமாக வடிக்கப்பட்டுள்ளது. இடது மேல்கரம் நான் முன்பதிவுகளில் சொன்னதுபோல தோளிலிருக்கும் உத்தரீயத்தை தூக்கிப் பிடித்துள்ளது. மற்றொரு கரம் இடது தொடையின்மீது ( கடிஊரு ஹஸ்தம் ) வைக்கப்பட்டிருக்கிறது. பிற கரங்களும் உடைந்துள்ள நிலையில் அவற்றைப்பற்றிய தெளிவான கருத்தினை முன்வைக்க இயலவில்லை. 

ஐஹொளேயின் மிகப்பழமையான குடைவரை ஒன்றிற்கு இராவணப்பாடி குகை என்று பெயர். பொயு 550ஆம் ஆண்டுகளில் உருவாக்கப்பட்ட இந்த குடைவரை நமது தேசத்தின் மிக பழமையான குடைவரைக்கோயில்களில் ஒன்று. சிவாலயமாக குடையப்பெற்ற இதன் உட்புறத்தில் முற்காலத்தில் இயற்கை வண்ணப்பூச்சுகளால் ஆன ஓவியங்கள் அலங்கரித்தனவாம். இப்பொழுது ஆங்காங்கே அதன் எச்சங்கள் மட்டுமே ஆலயத்தின் விதானத்தில் எஞ்சியுள்ளன.

தென்மேற்கு திசையை நோக்கியுள்ள இதன் பிரதான வாயிலைப் பார்த்தோமேயானால் இருபுறமும் கோஷ்ட அமைப்பினுள் அமர்ந்த நிலையில் துவாரபாலகர் போன்று சங்கநிதியும் பத்மநிதியும் புடைப்புச் சிற்பங்களாக பரிணமிக்கின்றன. இதற்கு எதிர்புறத்தில் உள்ள மைதானம் திறந்த வெளியானதால் குடைவரையின் அமைப்பும் சிறப்பும் தெள்ளென விளங்குகிறது. வாயிலுக்கு வெளியே ஒரு சிதிலமடைந்த நந்தியையும் ஒரு கல்தூணையும் சில சிறிய ஆலய கட்டுமானங்களையும் நாம் காணலாம். மணற்கல்லினை குடைந்து உருவாக்கப்பட்ட இந்த குடைவரை தற்பொழுது இந்திய தொல்பொருள் துறையினரால் நன்கே பராமரிக்கப்படுவது நம் மனதிற்கு மகிழ்ச்சி அளிக்கக்கூடிய ஒன்று. பெரும்பாலும் பண்டைய சின்னங்களும் வரலாற்று தலங்களும் இன்றைய காலகட்டத்தில் எப்படி இருக்கின்றன என்பதுதான் நமக்கு நன்றாகவே தெரியுமே !!

சற்றே உயர்த்தி ஒரு பெரிய பாறையின் முகட்டில் செதுக்கப்பட்ட அதிஷ்டானத்தின் மையப்பகுதியில் குடைவரைக்குள் செல்ல சோபானத்துடன் கூடிய படிகள் இருபக்கத்திலும் இரு சதுர வடிவ தூண்களுடன் அமைக்கப்பட்டுள்ளது. உள்ளே ஏறிச்சென்றால் நாம் காண்பது ஒரு மகாமண்டபம். நீள்சதுர வடிவ அமைப்பில் உள்ள இந்த மண்டபத்தின் தூண்களிலும் சுற்றிலுமுள்ள சுவர்களிலும் எண்ணெற்ற எழில் சிற்பங்கள் வடிக்கப்பட்டுள்ளன. மண்டபத்தின் விதானம் அழகிய தாமரை வடிவம் நடுவிலிருக்க சுற்றிலும் சதுர வடிவிலுள்ள மண்டலத்துடன் கூடிய பூவேலைப்பாடுகள் நுண்ணியமாக செதுக்கப்பட்டுள்ளன. மண்டபத்தின் உள்பக்க சுவர்களில் உமாமஹேச்வர சிற்பமும் மாதொருபாகனின் சிற்பமும் பக்கவாட்டு மண்டப சுவற்றில் ஆடல்வல்லானும் காட்டப்பட்டுள்ளனர். இந்த அர்த்தநாரி வடிவம் தக்ஷிணபாகக் கரந்தனில் உயர்ந்த திரிசூலம் ஏந்திய வடிவில் முன்மண்டபத்தில் ஏறியதும் நமது இடப்பக்க உட்புறத்தில் வடிக்கப்பட்டுள்ளது.

 இந்த மண்டபத்து மையத்தில் பத்து கரங்களுடன் ஆடல்வல்லானும் அவரது இடப்பக்கத்தில் ஸ்கந்தனும் கௌரியும் நிற்க வலப்புறத்தில் இருகரம் கொண்ட விநாயகரும் சப்தமாதர்களில் ஒருவரும் உள்ளனர். சப்தமாதர்களின் பிற வடிவங்கள் மற்றோரு பக்கவாட்டு சுவர்களில் காட்டப்பட்டுள்ளது. சப்தமாதர்களின் புடைப்புச்சிற்பம் காலத்தால் முந்தையது. எனவே இருகரங்களுடன் அழகான தேவப்பதுமைகளைப்போல பக்கவாட்டு மண்டபத்தின் இருபக்க சுவர்களிலும் ஆடல்வல்லானின் நர்த்தனக்கோலத்தை நோக்கிய வண்ணம் வடிக்கப்பட்டுள்ளனர். சப்தமாதர்களில் பிராஹ்மி, மஹேஸ்வரி, கௌமாரி, வைஷ்ணவி ஆகியோர் நடராஜரின் வலப்பக்கத்திலும் வாராஹி, ஐந்த்ராணி, சாமுண்டா ஆகியோர் அவருக்கு இடப்பக்கத்திலும் காட்டப்பட்டுள்ளனர். பெரும்பாலும் இவர்கள் ஏதாவது ஒரு நாட்டிய தோரணையில் காட்டப்பட்டுள்ளதாகவே நான் கருதுகிறேன். இந்த சிறிய மண்டபத்தின் இரண்டு பக்கவாட்டு சுவர்களில் தலா மூவரும் இருக்க வைஷ்ணவி மட்டும் நடேசமூர்த்திக்கும் விநாயகருக்கும் அருகிலும் உள்ளவாறு சித்தரித்துள்ளார்கள். இங்கேயே ஒரு மூலையில் எலும்பும் தோலுமாக பிருங்கியும் வேதாளம் போல நடம் புரிகிறார் பாருங்கள். இங்கே உள்ள அன்னையர் எழுவரும் பூட்டியுள்ள ஆபரணங்களிலிருந்து ஆடைஅலங்காரங்கள், மகுடம், முகபாவனை வரை வெகு வெகு சிறப்பான வகையில் வடிக்கப்பட்டுள்ளனர். ஒரு குடைவரையில் இவ்வளவு நுணுக்கங்களை கொண்டு வந்த இவர்களின் திறந்த வெளி ஆலய கட்டுமானங்களில் இன்னும் எத்தனை எத்தனை சிறப்புகளை நாம் பார்க்கமுடியும் என்று எண்ணிப் பாருங்கள் புரியும். நிற்க.

ஆடல்வல்லான் உள்ள பக்கவாட்டு மண்டபத்தின் இரு தூண்களும் வேறு விதத்திலும் மையத்தில் உள்ள கருவறையின் இரு தூண்களும் உள்ளே உள்ள தூண்களின் அமைப்பும் வெவ்வேறாக வடிக்கப்பட்டுள்ளன. இந்த தூண்களின் போதிகைகளும் கூட வித்தியாசமாகத்தான் அமைக்கப்பட்டுள்ளது நமக்கு சற்றே வியப்பூட்டும் விஷயம். பொதுவாக ஒரு குடைவரையின் அமைப்பில் ஒரே இழையாகச் செல்லும் சிற்பத்தொகுதிகளும் தூணமைப்புகளும் கபோதங்களும் போதிகைகளும் காணப்படுவது வழக்கம். ஆனால் இங்கோ பலதரப்பட்ட இயல்புகள் இருப்பது மிகவும் அரிது. பல விதங்களிலும் சாளுக்கியர் தங்களது கட்டிடக்கலையில் தனி முத்திரை பதித்துள்ளது மதிப்புக்குரிய விஷயம்.

மகாமண்டபத்தின் வலப்பக்கத்தில் உள்ளே உள்ள பக்கவாட்டு மண்டபம் சிற்பத்தொகுதிகள் எதுவுமின்றி அமைக்கப்பட்டுள்ளது. எதிர்பக்கத்தில் ஆடல்வல்லான் காட்டப்பட்டபொழுது இங்கு எந்த சிற்பங்களும் வடிக்கப்படவில்லை என்பதுவும் ஏனேன புரியவில்லை. இந்த மண்டத்தினுள்ளே ஏறிச்செல்லுவதற்கும் சோபானப்படிகளும் முன்பக்கத்தில் இரு தூண்களுடன் உள்ளது. கீழே பீடப்பகுதியில் பூதகணங்களை அழகாக வரிசைப்படுத்தி செதுக்கியுள்ளனர். இதனை ஒரு முற்றுப்பெறாத குடைவரையாகத்தான் நாம் காண்கிறோம். 

சாளுக்கிய பதாமி குகை நாட்டிய முத்திரைகள் காட்டும் நடராஜர் (பொஆ. 550 வாக்கில்) 

சிவபெருமான் ஆடலுக்கும் இசைக்கும் மூலமாக அமைவதைப் புராணங்கள் கூறுகின்றன

84 முத்திரைகள் கொண்ட பதாமி குகை  நடராஜர் சிற்பம் (பொஆ. 550 வாக்கில்)

ஒரு பக்கத்துக்கு 8 கரங்கள் என்று மொத்தம் 16 கரங்களுடன் பலவித பரத நாட்டிய முத்திரைகளை வெளிப்படுத்தி நிற்கிறார். எந்த இரு கரங்களை ஒன்று சேர்த்தாலும் நாட்டியத்தின் ஒரு முத்திரை கிடைக்கும். 

இப்படி 84 முத்திரைகளை வெளிப்படுத்தும் சிற்பம் உலகில் வேறு எங்கும் இல்லை.

மண்டபத்துக்குள் சென்றால் மகிஷாசுர மர்த்தினி, கணபதி, கார்த்திகேயன் சிற்பங்கள் உள்ளன.

ஹரப்பாவில் கிடைத்த தலையற்ற உடைந்த ஆடும் வடிவமும் சிவபெருமானின் ஆடல்வல்லானின் வடிவமாகலாம் எனச் சிலர் கருதுகின்றனர்.

 

 

 

சிவனும் பார்வதியும் இணைந்த அர்த்தநாரீஸ்வரர் சிலை ஒரு பக்கமும் சிவனும் விஷ்ணுவும் இணைந்த ஹரிஹரன் சிற்பம் மறுபுறமும் உள்ளன. எல்லாமே கலையழகு! 

 

இரண்டாவது குகைக்கோயில் விஷ்ணுவின் பல்வேறு அவதாரங்களை நமக்கு விளக்குகிறது. வராக அவதாரம், திரிவிக்ரம அவதாரம் பிரமாதமாக செதுக்கப்பட்டுள்ளன.